Lilijka harcerska jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych symboli skautingu na całym świecie. Jej znaczenie jest bogate i głęboko zakorzenione w historii harcerstwa. Ta skromna odznaka ma wiele znaczeń i odnosi się zarówno do kartografii, jak i ideałów harcerskich.
Symbolika lilijki harcerskiej
Lilijka harcerska została zaczerpnięta z kartografii i dawnych kompasów, gdzie była często elementem tzw. róży wiatrów, wskazującym kierunek północny. To nawiązanie do igły magnetycznej kompasu, która zawsze wskazywała na północ. Dlatego też jest ona symbolem wskazującym harcerzom, aby zawsze kierowali się ideałami zawartymi w Prawie i Przyrzeczeniu Harcerskim.
Członkowie drużyn wodnych i żeglarskich używają lilijki harcerskiej nałożonej na kotwicę, co symbolizuje związek harcerstwa z wodą i żeglugą. Lilijka harcerska z nałożonym Znakiem Polski Walczącej była natomiast odznaką harcerzy działających w Szarych Szeregach, co podkreśla ich patriotyzm i zaangażowanie w działalność ruchu oporu.
Historia lilijki harcerskiej
Historia lilijki harcerskiej jest równie bogata, co jej symbolika. Początkowo była ona odznaką Polskiej Organizacji Skautowej (POS), podczas gdy krzyż harcerski był odznaką ZHP (Związku Harcerstwa Polskiego). Jednak w wyniku zjazdu zjednoczeniowego, który odbył się w Warszawie w 1916 roku, obie odznaki stały się symbolami ZHP.
Pierwsze lilijki Związku Harcerstwa Polskiego miały na przewiązce litery ZHP i na płatkach litery ONC, co stanowiło skrót od słów Ojczyzna, Nauka, Cnota – hasła Zgromadzenia Filaretów działającego w Wilnie w latach 1820-1823. To hasło zaczerpnięte zostało z wiersza Adama Mickiewicza, pt. Pieśń Filaretów. W latach 60. i 70. XX wieku litery ONC zniknęły z lilijek, ale zostały przywrócone na VII Zjeździe ZHP w 1981 roku.
W okresie II wojny światowej, zarówno krzyże harcerskie, jak i lilijki były produkowane w konspiracji. Po wojnie lilijki były noszone przez członków ZHP na emigracji. Dopiero w latach 60. XX wieku lilijki zostały nieco zmienione pod względem kształtu, ale litery ONC powróciły.
Lilijki harcerskie były i są używane na różnych elementach mundurów, w tym na guzikach, nakryciach głowy i plakietkach oznaczających zdobyte stopnie harcerskie. Symbolika lilijki harcerskiej jest niezwykle ważna dla oraz przypomina o zobowiązaniach i ideałach.
Lilijka jest nie tylko znakiem rozpoznawczym harcerzy, ale również nośnikiem historii i ważnych symboli. Jej znaczenie jest głęboko zakorzenione w tradycji harcerskiej i przypomina harcerzom o ich zobowiązaniach wobec ojczyzny oraz społeczeństwa.
